Yuvenil qanaxmalar: nədir və nələrə səbəb olur?
Yuvenil qanaxmalar haqqında
Yuvenil qanaxmalar (gənc yaşda baş verən qanaxmalar) uşaqlar və yeniyetmələrdə baş verən, xüsusilə onların kökəlməyə, hormonal dəyişikliklərə, təhsil həyatında stress və psixoloji dəyişikliklərə məruz qaldığı dövrdə özünü göstərə bilən bir tibbi vəziyyətdir. Bu qanaxmalar bədənin müxtəlif sahələrində, o cümlədən sinir sistemi, mədə-bağırsaq sistemi, nəfəs yolları, və ya reproduktiv orqanlarda baş verə bilər.
Yuvenil qanaxmaların növləri
Yuvenil qanaxmaların müxtəlif növləri mövcuddur. Ən çox rast gəlinən növlər aşağıdakılardır:
- Daxili qanaxmalar:
- Uşaqlarda travmalardan, bədənə güclü təzyiqdən sonra daxili qanaxmalar baş verə bilər.
- Həmçinin, bəzi xəstəliklər (məsələn, qan damarlarının zəifləməsi) daxili qanaxmalara səbəb ola bilər.
- Nəfəs yolları qanaxmaları:
- Nəfəs yollarında qanama, xüsusilə burun qanamaları ən geniş yuvenil qanaxma növlərindən biridir. Bu, tez-tez burun qıcıqlanması, allergik reaksiyalar, və ya hava dəyişikliklərindən qaynaqlanır.
- Mədə-bağırsaq qanaxmaları:
- Bu növ qanaxmalar xüsusilə mədə və bağırsaq sistemində baş verir. Mədə xorası, irritabl bağırsaq sindromu və ya həzm sistemi xəstəlikləri nəticəsində qanama meydana gələ bilər.
- Reproduktiv orqanlarda qanama:
- Yeniyetmə qızlarda menstruasiya dövrünün başlaması ilə əlaqəli qanamalar (məsələn, ağır menstruasiya qanamaları) tez-tez müşahidə olunur. Lakin, hormonal dəyişikliklər nəticəsində qeyri-normal qanamalar da baş verə bilər.
- Subkutan qanaxmalar:
- Dəridə qan toplanması, zədələnmiş bölgədə qanama olaraq özünü göstərə bilər. Bəzən bu, travma və ya bəzi dərmanların yan təsiri kimi baş verə bilər.
Yuvenil qanaxmaların səbəbləri
Yuvenil qanaxmaların səbəbləri çox müxtəlif ola bilər. Bunlar arasında ən yaygın səbəblər aşağıdakılardır:
- Travma və zədələnmələr: uşaqlar və yeniyetmələr daha aktiv olduqlarından travmalar, yıxılmalar və ya bədənin zədələnməsi nəticəsində qanama baş verə bilər.
- Qan xəstəlikləri: hemofiliya və ya qanamaya meyilli digər xəstəliklər qanama riskini artırır. Bu cür xəstəliklər qan laxtalanma prosesini poza bilər.
- Hormonal dəyişikliklər: yeniyetməlik dövründə baş verən hormonal dəyişikliklər reproduktiv orqanlarda və digər bədən sahələrində qanaxmalara səbəb ola bilər.
- İnflamasiya və infeksiyalar: bəzi infeksiyalar qan damarlarının zəifləməsinə və qanamanın baş verməsinə səbəb ola bilər.
- Mədə və bağırsaq xəstəlikləri: mədə xorası, kolit və digər həzm sistemi xəstəlikləri qanama ilə nəticələnə bilər.
Yuvenil qanaxmaların müalicəsi
Yuvenil qanaxmaların müalicəsi, qanamanın növü və səbəbinə bağlı olaraq dəyişir. Bəzi müalicə üsulları aşağıdakılardır:
- Dərman müalicəsi: qan laxtalanmasını təşviq edən dərmanlar, məsələn, vitamin K və ya antiplatelet dərmanlar istifadə oluna bilər. Hemofiliya kimi qan xəstəlikləri olan uşaqlar üçün xüsusi müalicə lazım ola bilər.
- Cərrahi müdaxilə: bəzi hallarda, xüsusən daxili qanaxmalar və mədə-bağırsaq qanaxmalarında cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər.
- Gözləmə və gəstək: bəzi qanaxmalar öz-özünə dayana bilər. Burun qanamaları kimi kiçik qanaxmaların təcili müdaxilə olmadan sağalması mümkündür.
- Psixoloji dəstək: əgər qanama stress və ya emosional faktorlarla əlaqədar baş verirsə, psixoloji dəstək və terapiya da faydalı ola bilər.
Nəticə:
Yuvenil qanaxmalar müxtəlif səbəblərdən və müxtəlif bədən sahələrində baş verə bilər. Bu qanaxmaların müalicəsi çox zaman səbəbə bağlı olaraq fərqlənir və hər hansı bir qanama halında dərhal tibbi yardım almaq tövsiyə olunur. Qanaxma vəziyyətinin ciddi olub olmadığını müəyyən etmək üçün həkim tərəfindən dəqiq qiymətləndirmə lazımdır.
Qeyd: uşaqlar və yeniyetmələrdəki qanama hallarının qarşısını almaq və erkən müalicə almaq, sonrakı komplikasiyaların qarşısını almağa kömək edə bilər.
