Sidikqaçırma nədir?
Sidikqaçırma haqqında
Sidikqaçırma, sidik kisəsinin və ya uretranın (sidik kanalının) nəzarətinin itirilməsi nəticəsində, təsadüfi olaraq sidik itkisinin meydana gəlməsidir. Bu vəziyyət, gündəlik həyatda narahatlıq və emosional sıxıntılara səbəb ola bilər. Sidikqaçırma, qadınlar arasında daha yaygın olsa da, kişilər də bu problemi yaşayabilir. Sidikqaçırmanın müxtəlif növləri və səbəbləri vardır və bu problem, müxtəlif yaş qruplarından olan insanları təsir edə bilər.
Sidikqaçırmanın növləri:
- Stres tipli sidikqaçırma:
- Bu tip sidikqaçırma, bel, qarın və ya pelvik ərazidə təzyiqin artması ilə əlaqəlidir. Yəni, gülmə, öksürmə, əyilmə, yuxarıya qalxma kimi vəziyyətlərdə sidik qaça bilər. Ən çox qadınlarda görülür və doğum, yaşlanma və zəifləmiş pelvik əzələlər bu vəziyyətə səbəb ola bilər.
- Urgency tipli sidikqaçırma (İmpulsiv sidikqaçırma):
- Sidik kisəsinin ani və güclü bir şəkildə dolması və buna bağlı olaraq insanın ayaqyoluna gedə bilməməsi ilə xarakterizə olunur. Bu növ sidikqaçırma, sidik kisəsinin əzələlərinin qeyri-adi hərəkət etməsi nəticəsində meydana gəlir. Bu vəziyyətin səbəbləri arasında infeksiyalar, nevroloji pozğunluqlar və bəzi dərmanlar ola bilər.
- Yuxu zamanı sidikqaçırma:
- Bu, yuxuda və ya yatarkən sidik qaçırılmasıdır. Çox vaxt uşaqlarda rast gəlinir, amma yaşlılarda və bəzi xəstəlikləri olanlarda da müşahidə oluna bilər.
- Əlavə tipli sidikqaçırma:
- Bu növ, həm stres həm də urgency tipli sidikqaçırma qarışığından yaranır. Sidik qaçırma, həm təzyiqin artmasından, həm də ani sidik təzyiqindən irəli gələ bilər.
Sidikqaçırmanın səbəbləri:
Sidikqaçırmanın bir çox səbəbi ola bilər, o cümlədən:
- Yaşlanma:
- Yaş artdıqca sidik kisəsinin funksiyası dəyişir, pelvik əzələlər zəifləyir və sidik nəzarəti azalır.
- Doğum:
- Çoxsaylı doğumlar və ağır doğumlar pelvik əzələləri zədələyə bilər, bu da sidikqaçırmaya səbəb ola bilər.
- Xroniki xəstəliklər:
- Diabet, neyroloji xəstəliklər (məsələn, Parkinson xəstəliyi, Alzheimer) və multipl skleroz kimi xəstəliklər sidikqaçırmaya səbəb ola bilər.
- Sidik yolu infeksiyaları (Sİİ):
- Sidik yolu infeksiyaları, sidik kisəsinin qıcıqlanmasına və qaçırmaya səbəb ola bilər.
- Overaktiv sidik kisəsi:
- Sidik kisəsinin həddindən artıq və yersiz daralması nəticəsində bu vəziyyət yaranır.
- Peyvənd və ya dərmanlar:
- Bəzi dərmanlar, xüsusən diüretiklər (sidikqovucu dərmanlar) və antidepressantlar, sidikqaçırmanı artıra bilər.
Sidikqaçırmanın müalicəsi:
Sidikqaçırma müalicəsi, səbəbinə və növünə bağlı olaraq fərqli ola bilər. Aşağıdakı müalicə üsulları tətbiq oluna bilər:
- Pelvik əzələ məşqləri:
- Kegel məşqləri, pelvik əzələləri gücləndirmək və sidik kisəsinin nəzarətini artırmaq üçün istifadə edilir.
- Davranış terapiyası:
- Sidik qaçırmanın qarşısını almaq üçün tualet vərdişlərinin dəyişdirilməsi, sidik kisəsinin təkrarlanan təzyiqini azaltmağa kömək edə bilər.
- Dərmanlar:
- Sidik qaçırma növünə görə dərmanlar təyin oluna bilər. Məsələn, antikolinerjik dərmanlar və beta-3 adrenerjik agonistləri.
- Cərrahiyyə:
- Ciddi hallarda, cərrahiyyə müdaxiləsi lazım ola bilər. Pelvik əzələ qaldırma əməliyyatları və ya sidik kanalını bərpa edən prosedurlar mövcuddur.
- Biofeedback:
- Biofeedback, sidik kisəsinin fəaliyyətini izləmək və xəstənin özünü təhlil edərək idarə etməsinə kömək edən bir terapiya üsuludur.
Sidikqaçırmanın psixoloji təsiri:
Sidikqaçırma yalnız fiziki deyil, həm də emosional problemlərə səbəb ola bilər. İnsanlar, sosial mühitlərdə narahatlıq, utanc hissi və özgüvən azlığı yaşaya bilərlər. Müalicə ilə bu narahatlıqlar da azalır və insanın həyat keyfiyyəti artır.
Sidikqaçırma müalicəsi mümkün olan bir problemdir və fərqli üsullarla bu vəziyyətin qarşısı alınabilir və ya idarə oluna bilər. Həkimlə məsləhətləşmək və düzgün müalicə planı hazırlamaq vacibdir.
